ĐỀN HẠC LINH SƠN DIỄN LỘC (ĐỀN THẦN) NGÔI ĐỀN THIÊNG THỜ THẦN RẮN

Xưa, có một gia đình ở xã Quỳ Trạch (thuộc huyện Yên Thành ngày nay), chồng là Hoàng Phúc Hữu, vợ là Vũ Thị Quyền, tuổi đã cao nhưng chưa có con. Họ cho mình có tội lỗi gì đây với đất trời, nên họ ra sức làm việc thiện và làm lễ cầu tự khắp nơi.

 Một hôm bà vợ tắm ở khe suối, tự nhiên thấy mình chuyển động, từ đó bà có thai. Đủ ngày đủ tháng bà sinh ra một cái bọc có hai quả trứng, ông bà bỏ trứng vào chậu nước trong. Bổng hai quả trứng nở ra một con rắn và một con giao long (thuồng luồng). Tuy rất sợ hãi nhưng vông bà vẫn để nuôi, đặt tên một là Hoàng Cảnh Kỳ, một là Hoàng Tiến Sơn.

 Nhưng nuôi được ba năm, thấy hai con rắn vẫn hiền lành, ông bà chăm sóc rất chu đáo. Một hôm, ông vác thuổng đi khắp bờ ruộng, hai con rắn bò quanh vướng vào chân ông. Ông vô tình chắn đứt đuôi một con. Lúc đó bầu trời bổng nổi cơn sấm sét, mưa gió ầm ầm, không thấy hai con rắn đâu nữa, ông vác thuổng về nhà thấy hai con rắn ra chực cắn. Ông hoảng sợ quá bèn van lạy cầu xin. Rắn có tên là Cảnh Kỳ bổng lên tiếng nói: Cha đã biết lỗi, nỡ nào đứt tình cốt nhục. Chúng con là long xà trên thượng giới, vì có duyên nợ với kiếp trước nên được đầu thai xuống nhà ta, không ngờ cha vô tình chắn đứt đuôi em con. Chúng con không thể ở với cha thêm được nữa. Nay con về cư trú ở Bàu Canh làm thần ở núi Hạc Linh. Em con trú ở Bàu Ác làm thần phù hộ dân ở vùng Bàu Ác. Năm nào trời hạn hán, cha bảo nhân dân thắp hương làm lễ cầu khấn, chúng con sẽ hiển ứng thần thông. Nói xong hai con rắn liền biến mất.

Từ đó nhân dân giáp Xuân Khánh (thuộc làng Xuân Nho xã Diễn Lộc ngày nay) đi làm ruộng ở xứ Cồn Ngô, gần chân núi Hạc Linh, mỗi khi trời chuyển động thường thấy một con rắn khổng lồ ngẫng cao đầu phun hơi lên trời, phun đến đâu mưa đến đó. Mưa từ xã Quỳ Trạch đến làng Xuân Khánh thì trời tạnh ráo và rắn cũng biến mất. Vì thế giáp Xuân Khánh có tên nôm là “Kẻ Tạnh” từ ngày đó. Ở địa phương có câu:

“Nho Lâm đảo vũ vân tụ được mưa”

Nhiều năm như vậy mưa thuận gió hòa, đời sống nhân no đủ. Dân nhớ ơn lập đền thờ, thờ phụng ghi nhớ ơn công đức của thần. Đền được dựng ở chân núi Hạc Linh.

Thần ở núi Hạc Linh rất thiêng; không chỉ cầu mưa mà càu gì được nấy.

 Đến năm Quý Mùi (1763) Cảnh Hưng Thứ 24 triều đình nhà Lê mới ban sắc phong là: Thượng đẳng tối linh Đại Vương và ba câu chữ Tứ -Trung –Nghĩa , sau đó được phong là: Thượng thượng đẳng thần với vị hiệu là “Càn bi đế vương, Võ Sơn Long Xà chư tôn Mỹ Tự, thượng thượng đẳng tối linh đại vương”.